مقدمه

دوربین آندوسکوپی صنعتی (Industrial Videoscope) یک ابزار پیشرفته بازرسی بصری است که امکان مشاهده و بررسی مناطق غیرقابل دسترس در تجهیزات صنعتی را فراهم می‌کند. استفاده صحیح از این دستگاه دقت بازرسی را افزایش داده و از آسیب به تجهیزات جلوگیری می‌کند.  فروشگاه اول الکترونیک بعنوان اولین و تنها مرجع تخصصی در معرفی و فروش دوربین های آندوسکوپی صنعتی و شلنگی در ایران برای آشنایی بهتر کاربران با روشهای صحیح استفاده از دوربین های آندوسکوپی صنعتی و ویدیو بروسکوپ ها روش‌های استاندارد استفاده از آندوسکوپ های صنعتی را در این مقاله معرفی نموده است.

آماده‌سازی قبل از استفاده

• بررسی شرایط محیطی: اطمینان از عدم وجود مواد قابل اشتعال، دمای مناسب (معمولاً بین -۱۰ تا +۵۰ درجه سانتی‌گراد) و رطوبت مجاز
• کالیبراسیون دستگاه: انجام کالیبراسیون اولیه مطابق دستورالعمل سازنده
• تمیزکاری: ضدعفونی کردن پروب در موارد پزشکی یا پاکسازی از آلودگی‌های صنعتی
• بررسی سلامت تجهیزات: اطمینان از عدم آسیب دیدگی فیبر نوری، لنز و اجزای الکترونیکی

روش صحیح هدایت پروب

• حرکت آرام و پیوسته: جلوگیری از حرکات ناگهانی که ممکن است به پروب یا تجهیزات آسیب بزند
• اجتناب از فشار بیش از حد: فشار بیش از حد می‌تواند باعث خم شدن یا شکستن پروب شود
• استفاده از راهنماها: بهره‌گیری از کانال‌ها یا مسیرهای طبیعی در تجهیزات برای هدایت بهتر
• نصب سرپوش محافظ: در محیط‌های خشن یا دارای مواد خورنده

تکنیک‌های تصویربرداری بهینه

• تنظیم فوکوس: استفاده از سیستم فوکوس خودکار یا تنظیم دستی برای وضوح تصویر
• بهینه‌سازی نورپردازی: تنظیم شدت نور LED با توجه به محیط (نور زیاد در محیط‌های تیره و نور کم برای سطوح بازتابنده(
• ثبت تصاویر و ویدئوها: ضبط یافته‌های مهم برای مستندسازی و تحلیل بعدی
• استفاده از آینه‌های زاویه‌داریا پروب های دو دوربینه و بیشتر: برای مشاهده زوایای غیرمستقیم

اقدامات پس از استفاده

• تمیزکاری دقیق: پاکسازی لنز، پروب و بدنه با مواد مناسب
• شارژ باتری: اطمینان از شارژ کامل برای استفاده بعدی
• نگهداری صحیح: قرار دادن در جعبه مخصوص با رطوبت کنترل شده
• بررسی عملکرد: تست کلی دستگاه پس از هر استفاده

نکات ایمنی

• استفاده از PPE: تجهیزات حفاظت فردی مانند دستکش و عینک ایمنی
• اجتناب از میدان‌های الکترومغناطیسی قوی: که ممکن است بر عملکرد دستگاه تأثیر بگذارد
• عدم استفاده در محیط‌های انفجاری: مگر با مدل‌های خاصی که برای این شرایط طراحی شده‌اند
• پرهیز از خمش شدید پروب: به خصوص در مدل‌های دارای فیبر نوری و فایبر تیوب

روش صحیح هدایت پروب و تکنیک‌های تصویربرداری با آندوسکوپ صنعتی

بخش ۱: روش‌های پیشرفته هدایت پروب (با جزئیات عملی)

الف) تکنیک‌های حرکتی:

۱. حرکت مارپیچی:

• برای بازرسی سطوح استوانه‌ای مانند لوله‌ها
• پروب را به آرامی در حالی که به دیواره داخلی تماس دارد بچرخانید
• سرعت چرخش مطلوب: ۱ سانتیمتر پیشروی به ازای هر ۳۶۰ درجه چرخش

۲. روش S شکل:

• برای عبور از موانع در مسیرهای پیچیده
• ابتدا پروب را به یک جهت خم کنید، سپس به آرامی جهت معکوس دهید

۳. تکنیک کشش کنترل‌شده:

• هنگام خارج کردن پروب برای بررسی مجدد یک ناحیه
• سرعت مناسب: ۲-۳ سانتیمتر بر ثانیه

ب) مدیریت موانع:

• برای عبور از پیچ‌های تند:
  ۱. از نوک انعطاف‌پذیر پروب استفاده کنید
  ۲. زاویه‌ای حدود ۳۰ درجه ایجاد نمایید
  ۳. همزمان با چرخش دسته، پروب را به آرامی فشار دهید
• در صورت گیرکردن:
  • هرگز با نیروی زیاد پروب را نکشید
  • ابتدا چرخش ملایم (۹۰ درجه به چپ و راست) امتحان کنید
  • در صورت عدم موفقیت، از ابزارهای کمکی مانند میله راهنما استفاده نمایید

ج) ابزارهای کمکی:

۱. راهنماهای مغناطیسی: برای هدایت در مسیرهای فلزی
۲. کاورهای محافظ: برای محیط‌های خورنده
۳. نوک‌های زاویه‌دار: برای تغییر جهت دید (۴۵، ۹۰ یا ۱۲۰ درجه)

بخش ۲: تکنیک‌های پیشرفته تصویربرداری (با مثال‌های عملی)

الف) تنظیمات نور بهینه:

ب) تکنیک‌های فوکوس:

۱. روش دو مرحله‌ای:

• ابتدا فوکوس خودکار را روی نزدیک‌ترین شیء فعال کنید
• سپس به صورت دستی تنظیم نهایی را انجام دهید

۲. فوکوس انتخابی:

• برای صحنه‌های با عمق میدان متغیر
• بر روی مهم‌ترین عنصر تصویر تمرکز کنید

ج) تکنیک‌های ثبت تصویر حرفه‌ای:

۱. عکاسی پانوراما:

• ثبت ۴ تصویر از زوایای ۹۰ درجه
• ترکیب تصاویر با نرم‌افزار تخصصی

۲. تصویربرداری اندازه‌گیر:

• فعال کردن نشانگرهای مقیاس
• ثبت تصویر با اشیای مرجع اندازه‌گیری

۳. ویدئوی بازرسی:

• سرعت مناسب: ۲۵ فریم بر ثانیه
• حرکت پیوسته با سرعت حداکثر ۵ سانتیمتر بر ثانیه

د) تحلیل تصاویر در حین کار:

۱. شناسایی عیوب رایج:

• ترک‌ها: به دنبال خطوط تیره با الگوی نامنظم باشید
• خوردگی: سطوح ناهموار با تغییر رنگ موضعی
• رسوبات: توده‌های غیریکنواخت روی سطوح

۲. نشانه‌گذاری:

• استفاده از ابزارهای ترسیم روی تصویر
• ثبت مختصات دقیق یافته‌ها

تمرین عملی پیشنهادی:

۱. آزمایش هدایت پروب:

• یک لوله پلاستیکی شفاف با پیچ‌وخم‌های مختلف آماده کنید
• سعی کنید پروب را از مسیر عبور دهید
• زمان بگیرید و با تمرین بهبود ایجاد کنید

۲. چالش تصویربرداری:

• یک صفحه با علائم ریز در فواصل مختلف قرار دهید
• سعی کنید تمام علائم را در یک فریم واضح ثبت کنید
• فوکوس و نورپردازی را تنظیم کنید

تکنیک‌های تخصصی بازرسی با آندوسکوپ صنعتی: جوش‌ها و ترک‌های ریز

بخش ۱: بازرسی جوش‌ها با آندوسکوپ صنعتی (روش‌های پیشرفته)

الف) آماده‌سازی برای بازرسی جوش:

1. پاکسازی سطح:
   • استفاده از برس نایلونی برای زدودن سرباره
   • تمیزکاری با حلال‌های صنعتی برای حذف چربی و آلودگی
   • در صورت نیاز، انجام اچینگ سطحی برای آشکارسازی عیوب
2. تنظیمات دستگاه:
   • انتخاب لنز واید (حداقل ۶۰ درجه) برای پوشش کامل ناحیه جوش
   • تنظیم نورپردازی دوگانه (نور مستقیم + نور محیطی)
   • فعال کردن حالت HDR برای بازرسی جوش‌های با کنتراست بالا

ب) الگوهای حرکتی برای بازرسی جوش:

ج) شناسایی عیوب رایج جوش:

1. ترک‌های جوش:
   • نشانه: خطوط تیره با انشعابات نامنظم
   • تکنیک تشخیص: تغییر زاویه نورپردازی برای ایجاد سایه‌های متقاطع
   • بهترین زاویه دید: ۴۵ درجه نسبت به سطح جوش
2. تخلخل:
   • ظاهر: حفره‌های گرد با لبه‌های صاف
   • روش تأیید: چرخش ۳۶۰ درجه پروب برای مشاهده سه‌بعدی
3. نفوذ ناقص:
   • شناسایی: خطوط تیره در ریشه جوش
   • تکنیک: استفاده از آینه ۹۰ درجه برای مشاهده پشت جوش

بخش ۲: شناسایی ترک‌های ریز (روش‌های میکروسکوپی)

الف) بهینه‌سازی دستگاه برای ترک‌یابی:

• استفاده از پروب‌های هایپراسکوپ با قدرت تفکیک تا ۵μm
• فعال کردن حالت فوکوس استکینگ برای عمق میدان گسترده
• تنظیم نور UV (در صورت موجود بودن) برای ترک‌های سطحی

ب) تکنیک‌های تشخیص ترک:

1. روش اسکن مارپیچی:
   • گام حرکتی: حداکثر ۱/۱۰ عرض ترک مورد انتظار
   • سرعت: ۰.۵-۱mm/ثانیه
2. تکنیک نور مایل:
   • زاویه نور: ۵-۱۵ درجه نسبت به سطح
   • شدت نور: ۷۰-۸۰% حداکثر
   • اثر ایجاد شده: ترک‌ها به صورت خطوط سایه‌دار ظاهر می‌شوند
3. روش تغییر فاز:
   • استفاده از فیلترهای رنگی (آبی/سبز) برای افزایش کنتراست
   • تنظیم دیافراگم بر روی ۲/۳ باز

ج) تحلیل ترک‌ها:

پارامترهای کلیدی برای ثبت:
۱. جهت ترک: نسبت به محورهای ساختاری قطعه
۲. عمق ظاهری: با استفاده از سیستم‌های اندازه‌گیری استریوسکوپی
۳. الگوی انشعاب: تشخیص ترک‌های خستگی از تنشی

بخش ۳: پروتکل‌های مستندسازی

الف) ثبت یافته‌ها:

۱. سیستم نشانه‌گذاری:

• کدگذاری بر اساس استاندارد ASME Section V یا EN 13018
• ثبت مختصات دقیق با سیستم موقعیت‌یاب داخلی

۲. اندازه‌گیری‌های کمی:

• استفاده از نرم‌افزارهای آنالیز تصویر
• کالیبراسیون مقیاس بر اساس استاندارد

ب) نمونه گزارش‌نویسی:

یافته‌ها:

۱. ترک شعاعی در ناحیه HAZ

   - طول: ۲.۳mm ±۰.۱mm

   - عمق تخمینی: ۰.۸mm

   - زاویه: ۳۵ درجه نسبت به محور جوش

   - کدگذاری: CRK-ASME-V-2023-6.2

۲. خوشه تخلخل در مرکز جوش

   - تعداد: ۱۲ حفره

   - قطر میانگین: ۰.۱۵mm

   - تراکم: ۴ حفره/mm²

تمرینات عملی پیشرفته:

۱. چالش ترک‌یابی:

• نمونه‌های آزمایشی با ترک‌های کنترل‌شده (۰.۱-۰.۵mm) آماده کنید
• با تنظیمات مختلف نور و زاویه، حساسیت تشخیص را آزمایش کنید

۲. آزمایش جوش:

• جوش‌های عمداً معیوب ایجاد کنید
• بازرسی را بلافاصله پس از جوشکاری و پس از ۲۴ ساعت تکرار کنید
• تغییرات در مشخصات عیوب را ثبت نمایید

نتیجه‌گیری جامع: بهینه‌سازی بازرسی با آندوسکوپ صنعتی

استفاده از آندوسکوپ صنعتی به عنوان یک ابزار پیشرفته در بازرسی‌های غیرمخرب (NDT) نیازمند ترکیبی از دانش فنی، مهارت عملی و رعایت استانداردهای بین‌المللی است. این مقاله به تفصیل به بررسی روش‌های صحیح استفاده از این دستگاه، به‌ویژه در بازرسی جوش‌ها و شناسایی ترک‌های ریز پرداخت. در ادامه، مهم‌ترین یافته‌ها و توصیه‌های نهایی ارائه می‌شود:

۱. جمع‌بندی نکات کلیدی

✅ هدایت پروب:

• استفاده از الگوهای حرکتی مناسب (مارپیچی، S شکل، کشش کنترل‌شده) بسته به نوع بازرسی
• مدیریت موانع با چرخش ملایم و اجتناب از فشار بیش از حد
• به‌کارگیری ابزارهای کمکی مانند راهنماهای مغناطیسی و نوک‌های زاویه‌دار

✅ تصویربرداری بهینه:

• تنظیم نورپردازی متناسب با محیط (مستقیم، مایل، پخش‌شده)
• استفاده از فوکوس دو مرحله‌ای (خودکار + دستی) برای وضوح بهتر
• ثبت تصاویر با فرمت‌های استاندارد (پانوراما، اندازه‌گیر، ویدئویی)

✅ بازرسی جوش‌ها:

• شناسایی ترک‌های جوش، تخلخل و نفوذ ناقص با نورپردازی زاویه‌دار
• استفاده از آینه ۹۰ درجه برای بررسی ریشه جوش
• مستندسازی بر اساس استانداردهای ASME و ISO

✅ شناسایی ترک‌های ریز:

• به‌کارگیری نور UV و فیلترهای رنگی برای افزایش کنتراست
• اسکن با گام حرکتی بسیار کوچک (۰.۱–۰.۵ میلی‌متر)
• استفاده از سیستم‌های اندازه‌گیری استریوسکوپی برای تعیین عمق ترک

۲. توصیه‌های نهایی برای افزایش دقت بازرسی

???? کالیبراسیون منظم دستگاه: مطابق با دستورالعمل سازنده و استانداردهای صنعتی
???? استفاده از نرم‌افزارهای تحلیل تصویر: مانند Olympus IPLEX FX برای اندازه‌گیری دقیق عیوب
???? آموزش مستمر اپراتورها: برگزاری دوره‌های عملی برای بهبود مهارت‌های هدایت پروب و تفسیر تصاویر
???? نگهداری پیشگیرانه دستگاه: تمیزکاری پس از هر استفاده و بررسی سلامت اجزای اپتیکی

۳. آینده‌ی بازرسی با آندوسکوپ صنعتی

با پیشرفت فناوری، هوش مصنوعی (AI) و پردازش تصویر پیشرفته در حال تحول روش‌های بازرسی هستند. قابلیت‌هایی مانند:
✔ تشخیص خودکار عیوب با الگوریتم‌های یادگیری ماشین
✔ مدل‌سازی سه‌بعدی از نواحی بازرسی‌شده
✔ واقعیت افزوده (AR) برای نمایش بلادرنگ داده‌های بازرسی

سخن پایانی

بازرسی با آندوسکوپ صنعتی زمانی مؤثر است که تمامی فاکتورهای فنی، انسانی و محیطی به‌درستی رعایت شوند. با به‌کارگیری روش‌های ارائه‌شده در این مقاله، می‌توانید دقت تشخیص عیوب را افزایش داده، از آسیب به تجهیزات جلوگیری کنید و گزارش‌های مستند و معتبری ارائه نمایید. در نهایت، موفقیت در بازرسی به تجربه، دقت، تهیه دوربین آندوسکوپی صنعتی مناسب با مشاوره از کارشناسان خبره اول الکترونیک و استفاده صحیح از این ابزارها بستگی دارد.